Instrumenty ludowe Karpat

Treść

"Instrumenty nie są do oglądania, tylko do grania"

Interaktywna wystawa instrumentów pasterskich

W Ośrodku Kultury w Piwnicznej-Zdroju od 14 listopada oglądać można stałą ekspozycję instrumentów ludowych Karpat. Gościem specjalnym otwarcia wystawy był Michał Smetanka, słowacki muzykolog i multiinstrumentalista, który wspólnie z lokalnymi artystami i młodzieżą zagrał niezwykły koncert na prezentowanych instrumentach.

Niegdyś dźwięk instrumentów pasterskich towarzyszył karpackim góralom od momentu narodzin do śmierci, we wszystkich obrzędach rodzinnych i dorocznych. Muzyka pełniła nie tylko funkcję rozrywkową, ale chroniła przed złymi mocami i zapewniała powodzenie podejmowanych działań.  Instrumentom muzycznym często przypisywano magiczną moc. Wierzono, że dźwiękami można zabić człowieka albo przyciągnąć go do siebie. Zapewne dlatego, to właśnie górale karpaccy mogą pochwalić się największą ilością instrumentów ludowych.

Dziś instrumenty pasterskie nie są już tak powszechne, a młode pokolenia znają je bardziej z wydarzeń folklorystycznych niż codzienności. Aby ocalić to szczególne dziedzictwo na Szklaku Kultury Wołoskiej powstała wystawa poświęcona instrumentom ludowym Karpat. Pomysłodawcą i twórcą wystawy jest Monika Florek z Łomnicy-Zdroju, która od lat aktywnie wspiera i promuje kulturę górali nadpopradzkich. Wystawę udało się sfinansować ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Interreg Polska Słowacja.

- Tworząc wystawę chciałam, aby ekspozycja miała interaktywny charakter, ponieważ instrumenty nie są do oglądania, tylko do grania. Dlatego ich sposób prezentacji pozwala każdemu chętnemu spróbować na nich zagrać. Dla mniej odważnych przygotowana jest prezentacja multimedialna gdzie można zobaczyć i posłuchać jak grają na nich inni - zaznacza Monika Florek.

Na wystawie zamieszczone jest kilkadziesiąt instrumentów lub ich fotografii podzielonych na 4 grupy: aerofony, chordofony, idiofony i membranofony. Poprzez makiety zostały też zobrazowane składy kapel karpackich od najstarszych – dudziarskich, po te z początku XX w. Instrumenty, które tworzą wystawę wykonali: Piotr Buczek z Błankowej, Michał Gumulak z Piwnicznej, Przemysław Ficek, Paweł Kulawiak z Odrowąża, Piotr Kulig z Rytra. W publikacji Pasterstwo w Karpatach Tradycja a współczesność Justyna Cząstka-Kłapaty stwierdza: muzyka pasterska, wykształcona przez zróżnicowane etnograficznie pokolenia jest fenomenem kulturowym na skalę europejską, duchowym reliktem jednoczącym wiele narodów i grup etnicznych Karpat. Jest źródłem do poznania najstarszych warstw muzycznej kultury Europy, „kręgosłupem kulturowym Europy”. Michał Smetanka podczas otwarcia jeszcze mocniej uwypuklił znaczenie pasterskiej kultury muzycznej:

- Cieszę się w imieniu wszystkich ludzi Karpat. Te instrumenty to nie tylko Polski czy Słowacki skarb. Jest to skarb światowego formatu. Wspaniałe jest nie tylko to, że pokazujemy dziedzictwo które zostało po naszych przodkach, ale dajemy temu nową siłę, nowe życie.

Wystawa jest ekspozycją stałą i można ją odwiedzać w godzinach pracy Domu Kultury w Piwnicznej-Zdroju. Zamieszczony projektor i amfiteatralny kształt sali wystawienniczej umożliwia wykorzystanie jej do odtwarzania filmów dla większej ilości zwiedzających. Jest to idealne miejsce dla przeprowadzenia lekcji pokazowych, oraz stworzenia w przyszłości festiwalu filmów karpackich.

Źródło: gazeta lokalna „Znad Popradu”, listopad 2018, s. 24

Fot.: Justyna Deryng